Mülakat

13/03/2023

Mülakat Nedir? 

Mülakat, potansiyel bir işveren ile bir aday arasındaki bir tartışma, tanışma ve konuşmadır. Mülakatlar; Bir işverenin işe başvuran adayların becerileri ve edinimleri hakkında bilgi sahibi olmasına, kişilik ve karakter özelliklerini incelemesine, alan bilgisini ve dürüstlüğünü kontrol etmesine yardımcı olmak için tasarlanmış bir seçim sürecidir.

Mülakat adı verilen resmi görüşmelerde, işverenler bir aday hakkında gerekli bilgileri almak için sorular sormaktadırlar. Mülakatlar çoğu zaman işe alım sürecinin en son aşamalarında yapılmaktadır ve şirketlerin bir iş rolü için uygun adayı seçmesine imkan tanımaktadır. Bir görüşme sırasında görüşmeci size maaş beklentisini sorabilir ya da aday olarak siz iş sorumluluklarını veya alacağınız maaş miktarını sorabilirsiniz. Kısacası mülakatlar; işveren ile aday arasındaki bilgi alışverişinin sağlanmasına yardımcı olan kısa süreli ya da uzun süreli görüşmelerdir.

Görüşmenin hizmet ettiği diğer bir amaç ise işe başvuran adayın başvurusunun doğrulanmasına yardımcı olmasıdır. İşverenler mülakatı bir adayın iddiasını araştırmak ve iddialarını kanıtlayıp kanıtlayamayacaklarını tespit etmek amacıyla tercih etmektedirler.

Mülakatın Önemi Nedir?

Mülakat, çalışan seçim sürecinde oldukça önemli bir adımdır. Mülakat etkili bir şekilde yapıldığı takdirde; işverenin adayın becerilerinin, deneyiminin ve kişiliğinin işin gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığını belirlenmesini sağlar. Ayrıca, işverenin bir başvuranın kurum kültürüne ve çalışanlara eşdeğer biri olup olmayacağını değerlendirmesine de yardımcı olur. Ek olarak; bir mülakata hazırlanmak, bir pozisyonun sorumluluklarını netleştirmeye ve adaylara bu konuda bilgi aktarmaya yardımcı olmaktadır

Ayrıca, görüşme süreci en uygun adayın işe alınmasını sağladığı ölçüde, kuruluşun uzun vadeli işten ayrılma maliyetlerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra; Adaylar, istihdam ihtiyaçlarının ve ilgi alanlarının karşılanıp karşılanmayacağını belirlemelerine olanak tanıdığı için etkili bir görüşmeden de yararlanır. Bu nedenlerden dolayı; mülakatlar hem adaylar hem de işverenler için oldukça önemli görüşmelerdir diyebiliriz.

Mülakat Özellikleri Nelerdir?

Mülakat, sözlü sorulara verilen sözlü yanıtlar yoluyla bir kişiden bilgi almak için tasarlanmış bir prosedürdür; Seçim mülakatı, başvuranların sözlü sorulara verdiği sözlü yanıtlara dayanarak gelecekteki iş performansını tahmin etmek için tasarlanmış bir seçim prosedürüdür.

Tüm işverenler testleri ve hatta referans kontrollerini kullanmasa da, bir yöneticinin bir kişiyi işe almadan önce onunla görüşmemesi son derece alışılmadık bir durumdur. Mülakat bu nedenle vazgeçilmez bir yönetim aracıdır. Yukarıda verilenlerden de yola çıkarak şunu söyleyebiliriz ki; mülakatların en temel özelliği adaylar ve işverenler arasında etkili bir komünikasyonun sağlanmasıdır. Karşılıklı olarak açık konuşulması, beklentilerin paylaşılması ve karşılıklı dürüstlük mülakatın özellikleri arasında yer almaktadır.

Mülakat Türleri Nelerdir?

Yöneticiler iş ortamında birkaç tür mülakat kullanmaktadır. Örneğin; seçme, değerlendirme ve çıkış mülakatları bulunmaktadır. Bir değerlendirme görüşmesi, bir performans değerlendirmesinin ardından, yönetici ve çalışanın derecelendirmesini ve olası düzeltici eylemleri tartıştığı bir görüşmedir. Bir çalışan bir firmadan herhangi bir nedenle ayrıldığında, genellikle bir çıkış görüşmesi yapılır. Bu görüşme, işverene firma hakkında neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair bir fikir verebilecek bilgileri ortaya çıkarmayı amaçlar. Buradaki birçok teknik, değerlendirme ve çıkış görüşmeleri için eşit derecede geçerlidir. Seçim görüşmelerini; ne kadar yapılandırılmış olduklarına, içeriklerine, içerdikleri soru türlerine ve firmanın bunlara ilişkin görüşmeyi nasıl yönettiğine göre sınıflandırabiliriz.

• Yapılandırılmış mülakatlar

Yapılandırılmış bir görüşme süreci, bir işverenin görüşme için görünen tüm adaylara sabit bir dizi soru sormasıdır. Bir işveren, deneyime dayalı sorulara odaklanmak yerine, sabit sorular sormayı ve her adayın yanıtlarını kaydetmeyi tercih eder. İşverenler; adayların verdiği yanıtları bir puanlama sisteminden geçirerek mülakata katılan adayları değerlendirirler.Yapılandırılmış bir görüşme, hem görüşmeci hem de adaylar için avantajlıdır. Bunun nedeni, yapılandırılmış görüşmenin işe alım sürecindeki önyargıları çoğunlukla ortadan kaldırılması olarak düşünülebilir.

• Yapılandırılmamış mülakatlar

Yapılandırılmamış görüşmelerde, işveren ve aday arasında karşılıklı ve spontane bir konuşma gerçekleşir. Görüşmeyi yapan kişi; adayın becerileri, deneyimi veya niteliği ile ilgili sorular sorabilir. Bu tür görüşmeler herhangi bir formatı takip etmez ve görüşme işverenin ya da adayın istediği doğrultuda ilerleyebilir. Kuruluşların uygun adayları işe almak için sıklıkla kullandığı bir görüşme yöntemidir. Yapılandırılmamış bir görüşme kullanarak, görüşmeciler bir adayın görüşme becerilerini ve performanslarını diğer adaylarla karşılaştırarak ölçmektedir.

• Duruma dayalı mülakatlar

Duruma dayalı bir görüşmede; genellikle işverenler ya da görüşmede bulunan kişiler, adaylar için mevcut olan ya da oluşturulan bir problemi ortaya atmaktadırlar. İşverenler bu görüşme sürecini çoğunlukla adayların problem çözme yaklaşımlarını denetlemek ve tespit edebilmek için kullanırlar. Bu tür mülakatlar sayesinde bir işveren, bir adayın işle ilgili çeşitli durumlarda nasıl bir eylemde bulunacağı hakkında bilgi edinebilir. İşverenler, bu tür sorular yanıtlanırken, adayın geçmişte yaşadığı benzer durumlarla ilgili yanıtlar vermesini bekler.

• Davranışsal mülakatlar

Davranışsal mülakatlar, işverenlerin bir adayın farklı durumlar karşısında geçmişteki davranışlarını ölçmek ve değerlendirmek için kullandıkları bir mülakat biçimi olarak ifade edilebilir. Bir adayın iş yerinde benzer durumlarda nasıl performans gösterdiğinin ya da göstereceğinin anlaşılmasına yardımcı olur. Bir işverenin için adayın geçmiş performansına ilişkin başarısının önceden tespit edilmesi daha kolaydır. Davranışsal mülakatlarda işverenler işe alınmak üzere uygun adayın belirlenmesi adına açık uçlu ve spontane sorular sormayı tercih ederler. İşverenler daha sonra adayların yanıtlarını ilgili bir derecelendirme ölçeği doğrultusunda hesaplayarak stres ve problemlerle en çok başa çıkabilecek adayları tercih etmeyi seçerler.

• Stres mülakatları

İşverenler, bu görüşme stilini kullanarak bir adayın farklı problemler karşısında strese tepki verme yeteneğini ölçer. Danışmanlık gibi bazı iş pozisyonlarında, işverenler hassas başvuru sahiplerini tespit etmek ve yüksek stres toleranslı adayları diğerlerinden ayırmak için stres görüşmeleri yapar. Stresli durumlarda sakin tavrını kaybedebilecek hassas adayları tespit edebilmek için oldukça tercih edilen bir görüşme yöntemidir. Bu tür mülakatlarda işveren adayın tepkisini görmek için kaygı durumları yaratır ve adayın önüne sunar.

• Teknik mülakatlar

Teknik görüşme, bir işverenin teknik ve işle ilgili yeteneklerinin doğruluğunu ve başarısını tespit etmesine yardımcı olan bir görüşme türüdür. Sağlık, bilgi teknolojisi, mühendislik ve çeşitli bilim dallarına ve uygulamalı alanlara başvururken, bir adayın teknik mülakatlarla karşılaşma olasılığı diğer alanlara nazaran daha yüksek olasılıktadır. Bu tür mülakatlar aracılığı ile, bir işveren adayların teknik uzmanlıklarını ölçer ve işe özel görevleri başarı ile gerçekleştirebilmek için gereken becerilere sahip olup olmadıklarının anlaşılmasına katkıda bulunur.

• Birebir görüşmeler

Birebir görüşmeler; adından da anlaşılabileceği üzere tek bir görüşmeci ve tek bir aday arasında gerçekleştirilen görüşme türleridir. Başlangıçta işverenin gündemi yönlendirdiği ve bir adayın sona doğru sorular sorduğu sohbet tipi bir görüşme türüdür. Genellikle, bir işveren birebir görüşmede; genel, teknik, durumsal ve davranışsal sorular sorabilir. Birebir görüşmeler hem adaylar için hem de görüşmeciler için oldukça rahat ve anlaşılır görüşme türleridir.

Görüntülü görüşmeler ya da telefon görüşmeleri

Bu tür görüşmeler telefonda veya video aracılığıyla gerçekleşir. Bir aday yüz yüze görüşmeye katılamadığında, bir işveren bu tür görüşmeleri yapar. Her adayı bir görüşme için aramak yerine, işverenler genellikle potansiyel adayları ölçmek adına telefon görüşmeleri yapar.

Mülakatta Karşınıza Çıkabilecek Sorular Nelerdir?

Bir görüşme sırasında şirketler, kendi alanlarında bilgili ve kuruluşla eşdeğer bir kültüre sahip, istenen becerilere yatkınlığı bulunan adaylar ararlar. Aşağıda bir işverenin bir mülakat sırasında bir adayda aradığı birkaç şeyi sıralayabiliriz:

İşe özgü beceri ve bilgi: İşverenler özgeçmişlerinizi incelerken, becerilerinizi ve deneyiminizi bir görüşme aracılığıyla değerlendirmek isterler. Bir adayın her sorunun cevabını deneyimle ilişkilendirmesini beklerler.

Daha az bilgiye sahip alanlar hakkında dürüstlük: İşverenler genellikle sağlam teknik bilgiye sahip adayları işe almayı tercih ederler, ancak becerileri konusunda adayların dürüst yaklaşmaları da işverenlerin beklentileri arasındadır. Mülakat sırasında becerileriniz konusunda şeffaf olduğunuzdan ve iyileştirme alanlarına odaklanmaya hazır olduğunuzdan emin olmanız gerekmektedir. Dürüstlük her alanda olduğu gibi bir işe giriş sürecinde de özellikle işverenler tarafından oldukça önem verilen bir konudur.

Deneyim ve becerileri tartışırken adayın memnuniyeti: İşverenler, iş rolüne gerçek bir ilgi gösteren adayları işe almayı tercih eder. Soruları yanıtlarken gösterdiğiniz memnuniyet ve mutluluk, herhangi bir işte başarılı olmak için öz motivasyona sahip olduğunuzu gösterir. Bu nedenle özellikle enerjinizin uygun olduğu bir meslek ve şirket seçmeniz tavsiye edilmektedir.

Bunların yanı sıra, neredeyse bütün mülakatlarda işverenlerin sordukları ve adayların dürüst ve özverili bir şekilde yanıtlamasını bekledikleri bazı kalıplaşmış sorular bulunmaktadır. Bu sorular hakkında bilgi sahibi olmak; cevapları önceden hazırlamak ve mülakat anında stresten uzak kalmak adına oldukça önemlidir. Bu soruları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Kendinizden kısaca bahseder misiniz?
• Neden bu şirkette çalışmak ile ilgileniyorsunuz?
• Eğitiminizden bahseder misiniz?
• Neden bu özel alanı seçtiniz?
• En iyi ve en kötü patronunuzu tanımlayın.
• Bir işte sizi en çok ve en az ilgilendiren şey nedir?
• En büyük zayıflığınız nedir?

Mülakat Sırasında Dikkat Etmeniz Gerekenler Nelerdir?

Adayların mülakat sırasında dikkat etmesi gereken bazı önemli detaylar bulunmaktadır. Dikkat edilmesi gereken konulara dikkat ederek çok daha rahat bir mülakat süreci elde edebilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken konular şu şekilde açıklanabilmektedir:

• Görüşmeciyi ve sorduğu soruları dikkatlice dinlemeye özen gösterin.
• Görüşmecinizin size sorduğu soruyu eksiksiz ve doğru bir şekilde yanıtladığınızdan emin olun.
• Becerilerinizi, başarılarınızı ve hedeflerinizi görüşmeciye doğrudan iletin, aynı zamanda bunların şirket bünyesine katkıda bulunacağını belirtebilirsiniz.
• Eğitiminizin ve deneyimlerinizin olumlu yönlerini görüşmeciye aktarın.
• Şirketin kültürünü ve sizin alanınız ve kültürünüz ile ilişkisini öğrenebilmek için şirket ortamını dikkatlice gözlemleyin.

VÜCUT DİLİ

Duruşunuz, göz temasınız ve hareketleriniz görüşmeci ve işverenler üzerinde yarattığınız izlenim adına oldukça önemlidir. Uygun beden dili kullanımı ve diğer önemli detaylar aşağıda verilmiştir. Bunlara dikkat ederek ve stresinizi kontrol altına alarak mülakatlarda başarılı olmanız oldukça mümkündür.

• DURUŞ: Duruşunuz, oturuşunuz ve birçok hareketiniz özgüven ya da özgüvensizlik adına karşı tarafa bilgi verebilmektedir. Rahat ve özgüven sahibi bir aday izlenimi yaratmak için dik durmaya dikkat etmelisiniz.
• GÖZLER: İşverenler ya da görüşmeciler ile göz teması kurmak da aynı şekilde özgüvenli olduğunuza ve sorulardan kaçmadığınıza dair bir izlenim yaratmaktadır. Kendinizden bahsederken mülakatta bulunan görüşmeciler ile göz teması kurmaya özen göstermelisiniz.
• ELLER: Beden dilini yeterli ölçüde kullanmak önemli detaylar arasında yer almaktadır. Bu nedenle sürekli kıpırdamaktan kaçınmalı ve kendinizi ölçülü bir şekilde ifade edebilmek için ellerinizi kullanabilirsiniz.
• DİL: Karşınızdaki işverene karşı açık ve dürüst olmanız mülakatta en ok önem verilen konular arasında yer almaktadır. Diksiyonunuza dikkat etmeli ve yeterli bilgi verecek cümleler kurmalısınız.