Kıdem Tazminatı

24/03/2023

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, çalışanların işyerlerinde belirli bir süre çalıştıktan sonra işlerinden ayrılmaları durumunda almaya hak kazandıkları bir tazminat türüdür. Bu tazminat, işçi veya işveren tarafından fesih edilen iş sözleşmeleri sonucunda işçiye ödenir. Kıdem tazminatı, işçinin emekliliğine kadar olan süre boyunca elde edilen hakları korumak ve işçiye ekonomik bir güvence sağlamak amacıyla verilir. Kıdem tazminatı, Türkiye’de iş hukuku kapsamında düzenlenmiş bir hak olarak kabul edilir. Kıdem tazminatı, çalışanın brüt ücreti ve çalışma süresine bağlı olarak hesaplanır. Çalışanın brüt ücreti, işverenin prim ve vergi ödemeleri hariç, çalışana ödediği ücrettir. Çalışma süresi ise, çalışanın işe girdiği tarih ile işten ayrıldığı tarih arasındaki süredir. Bu sürenin tam yıl olması durumunda, her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplama yapılır. Eğer çalışanın ayrılış tarihi bir yılın üzerinde ise, ayrılış tarihi ile son tam yılın başlangıcı arasındaki süre 360 gün olarak kabul edilir ve bu süre için de 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplama yapılır. Kıdem tazminatının ödenmesi, işçinin işten ayrılma sebebine bağlı olarak değişebilir. İşçinin haklı nedenle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı ödenmezken, işveren tarafından işten çıkarılan işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Ancak işçinin işten çıkarılma sebebi, işverenin kusurundan kaynaklanmış ise işçi kıdem tazminatını alabilir. Sonuç olarak, kıdem tazminatı, işçilerin iş yerlerinde uzun süre çalışmaları sonucunda elde ettikleri bir hak olarak kabul edilir. Bu tazminat, çalışanlara ekonomik bir güvence sağlar ve işçilerin emekliliklerine kadar olan süre içinde elde ettikleri hakları korur. Kıdem tazminatı, iş hukuku kapsamında düzenlenmiş bir hak olarak kabul edilir ve işçilerin iş sözleşmelerinin sonlandırılması durumunda ödenir.

2023 Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, çalışanların iş sözleşmesi feshedildiğinde veya sözleşmenin süresi dolduğunda, işveren tarafından işçiye ödenen bir tazminattır. Kıdem tazminatı, çalışanın işe giriş tarihinden itibaren geçen süreye göre hesaplanır ve ödenir. Türkiye’de kıdem tazminatı ödemeleri, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre belirlenir.2023 yılında kıdem tazminatı hesaplamaları, 2022 yılında belirlenen kıdem tazminatı tutarlarına göre yapılacaktır. 2022 yılında işçinin brüt ücretinin 6 aylık kıdemine denk gelen tutar, 1.304,97 TL olarak belirlenmiştir. Buna göre, işçinin kıdemine göre alacağı kıdem tazminatı tutarı şu şekilde hesaplanabilir:

1 yıl ve daha az sürede çalışanlar için, her tam hizmet yılı için brüt ücretin 30 günlük tutarı kadar tazminat ödenir.

1 yıldan fazla, 5 yıldan az sürede çalışanlar için, 1 yıl için ödenen tazminat tutarı üzerinden her tam hizmet yılı için 3 aylık tazminat ödenir.

5 yıl ve daha fazla sürede çalışanlar için, 5 yıl için ödenen tazminat tutarı üzerinden her tam hizmet yılı için 6 aylık tazminat ödenir.

Örneğin, 10 yıl boyunca aynı işyerinde çalışan bir işçinin kıdem tazminatı hesaplaması şöyle yapılabilir:

İşçinin brüt ücreti: 5.000 TL

6 aylık kıdem tazminatı tutarı: 1.304,97 TL

İşçinin 10 yıl boyunca çalışması: 10 yıl x 6 aylık tazminat tutarı (10 x 1.304,97 TL) = 13.049,70 TL

Bu hesaplamaya göre, söz konusu işçi, işten ayrıldığında 13.049,70 TL kıdem tazminatı alabilir.

Öte yandan, kıdem tazminatı hesaplamaları, iş sözleşmesinin feshedilmesinin nedenine ve çalışanın kusur durumuna göre de değişiklik gösterebilir. Ayrıca, işverenler bazı durumlarda kıdem tazminatını peşin olarak ödeyebilir veya taksitler halinde ödemeyi tercih edebilirler.

Kıdem Tazminatının İş Kanunu’nda Yeri

Kıdem tazminatı, Türkiye’deki iş hukuku mevzuatında yer alan en önemli haklardan biridir ve İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. İş Kanunu, kıdem tazminatının tanımını, kimlerin kıdem tazminatına hak kazandığını, hesaplama yöntemlerini ve ödeme şekillerini açıklayarak işverenlerin ve çalışanların haklarını korumayı amaçlamaktadır. İş Kanunu’nun 14. maddesi, kıdem tazminatının tanımını yapmaktadır. Buna göre, işçinin iş sözleşmesi, belirli süreli olsun ya da olmasın, işveren tarafından feshedilmesi halinde, işçinin çalıştığı süre ve son brüt ücreti dikkate alınarak hesaplanan tazminattır. İş Kanunu’nun 17. maddesi, kıdem tazminatına hak kazanacak kişileri belirlemektedir. Buna göre, en az bir yıl çalışan işçiler kıdem tazminatı hakkına sahiptir. Ancak, belirli süreli iş sözleşmelerinde kıdem tazminatı hakkı bulunmamaktadır. Kıdem tazminatının hesaplanması, İş Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca belirlenmektedir. Buna göre, işçinin hizmet süresi, son brüt ücreti ve kıdem tazminatı katsayısı dikkate alınarak hesaplama yapılır. Kıdem tazminatı katsayısı, her yıl yeniden belirlenir ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı enflasyon rakamlarına göre belirlenir. Kıdem tazminatının ödeme şekli de İş Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Buna göre, işçinin kıdem tazminatı hakkı doğduğunda, işveren tazminatı işçiye ödemekle yükümlüdür. İşçi, tazminatını tek seferde alabileceği gibi, taksitler halinde de alabilir. Ancak, taksitler halinde ödeme yapılması için işçinin talep etmesi gerekmektedir. Sonuç olarak, İş Kanunu’nun belirlediği kurallara göre, işçilerin kıdem tazminatı hakları korunmaktadır. İşverenlerin iş sözleşmelerini feshederken bu haklara saygı göstermesi, işçilerin de haklarını bilmeleri ve talep etmeleri önemlidir. İş Kanunu’nun sağladığı bu hakların korunması, işveren-işçi ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde devam etmesine katkı sağlamaktadır.

2023 Kıdem Tazminatı Şartları

2023 yılında kıdem tazminatı alabilmek için belirli şartları yerine getirmek gerekmektedir. Bu şartlar, çalışanın en az 1 yıl süreyle aynı işveren için çalışmış olması ve iş ilişkisinin işveren tarafından sonlandırılmış olmasıdır. Ancak, kıdem tazminatının ödenmesi işverenin kusuru olmadan çalışan tarafından sonlandırılmış iş ilişkilerinde geçerli değildir. Ayrıca, belirli durumlarda çalışanın haklı nedenle işten ayrılması da kıdem tazminatı almaya hak kazanmasına neden olabilir. Örneğin, işverenin ağır ve sürekli şekilde işçi haklarını ihlal etmesi, çalışma koşullarının tehlikeli hale gelmesi, ücretin ödenmemesi gibi nedenler haklı fesih sebepleri olarak kabul edilir ve çalışan kıdem tazminatı alma hakkı kazanır. Kıdem tazminatı için belirlenen bir hesaplama yöntemi bulunmaktadır. Bu hesaplama yöntemi, çalışanın brüt ücreti, hizmet yılı sayısı ve kıdem tazminatı katsayısı gibi faktörleri dikkate alarak belirlenir. Ancak, bu hesaplama yöntemi değişkenlik gösterebilir ve dönemsel olarak güncellenebilir. Sonuç olarak, 2023 yılında kıdem tazminatı alabilmek için çalışanların en az 1 yıl süreyle aynı işveren için çalışmış olmaları ve iş ilişkisinin işveren tarafından sonlandırılmış olması gerekmektedir. Ayrıca, kıdem tazminatı hesaplaması belirli faktörlere göre yapılır ve dönemsel olarak güncellenebilir. Haklı fesih durumunda da çalışanlar kıdem tazminatı alma hakkına sahip olabilir.

Hangi Şartlarda Kıdem Tazminatı Alınamaz?

Kıdem tazminatı, işçinin işverenle olan iş ilişkisini sonlandırması halinde hak kazandığı bir tazminat türüdür. İşçi, işverenle olan sözleşmesini belirli süreli veya belirsiz süreli olarak yapabilir. Ancak kıdem tazminatı alabilmesi için belirli şartları yerine getirmesi gerekir. Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için en az 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir. Ayrıca, işveren tarafından işten çıkarılması veya işçinin kendi isteğiyle işi bırakması durumunda da kıdem tazminatı hakkı doğar. Ancak, işçinin kıdem tazminatı alamayacağı durumlar da vardır. Öncelikle, işçinin iş akdinin geçerli sebepler olmadan feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı alma hakkı yoktur. Geçerli sebepler, işçinin ciddi bir kusur veya hizmet sözleşmesinde belirlenmiş diğer durumlar nedeniyle iş akdinin feshedilmesi olarak tanımlanır. Eğer işçinin iş akdinin feshi geçerli sebepler olmadan gerçekleştirilirse, işçi kıdem tazminatı alabilir. Bunun yanı sıra, işçi kendi isteğiyle işi bırakarak kıdem tazminatı alamaz. İşçi, kendi isteğiyle işi bırakması halinde, işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü yoktur. Ancak, işverenin işçiyi işten çıkarması halinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ayrıca, belirli süreli iş sözleşmesi yapılması durumunda da işçi kıdem tazminatı alamaz. Belirli süreli iş sözleşmesi, işverenin işin niteliği, teknolojik gelişmeler ve piyasa koşulları gibi nedenlerle belirli bir süre için yapmış olduğu sözleşmedir. Belirli süreli iş sözleşmesi sona erdiğinde, işçi kıdem tazminatı alamaz. Sonuç olarak, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. İşçinin iş akdinin geçerli sebepler olmadan feshedilmesi veya kendi isteğiyle işi bırakması durumunda kıdem tazminatı hakkı oluşmaz. Ayrıca, belirli süreli iş sözleşmesi yapılması durumunda da işçi kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrılması veya işveren tarafından işten çıkarılması durumunda, işçinin iş yerinde çalışma süresine göre aldığı bir tazminat türüdür. Ancak, bazı şartlar altında kıdem tazminatı alınamayabilir. Öncelikle, işçinin işten çıkarılma nedeni disiplinsizlik, hırsızlık, yalan söyleme gibi haklı sebeplere dayanıyorsa işçi kıdem tazminatı alamaz. Ayrıca, işçinin işveren tarafından sözleşmesi feshedildiğinde, sözleşmenin belirli bir süre için yapılmış olması gerekiyor. Eğer işçi bu süreyi doldurmadan kendi isteğiyle işten ayrılırsa kıdem tazminatı alamaz. Bunun yanı sıra, işçinin belirli bir süre boyunca iş yerinde çalışması gerekiyor. 2018 yılında yapılan düzenleme ile birlikte, işçinin iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekiyor. Ayrıca, iş yerinde yarım gün veya daha az süreli bir işte çalışan işçiler, 1 yıldan az süreli çalışmalarında kıdem tazminatı almazlar. Diğer bir şart ise işçinin kendi isteğiyle işten ayrılmasıdır. İşçi kendi isteğiyle işten ayrıldığında da kıdem tazminatı hakkı elde edemez. Sonuç olarak, kıdem tazminatı işçinin iş yerinde belirli bir süre boyunca çalışması sonucu elde ettiği bir hak olduğu için, belirli şartların yerine getirilmesi gerekiyor. Ancak, işçi haklı sebeplerle işten çıkarıldığında veya işverenin sözleşmeyi feshetmesi sonucu işçi işten ayrıldığında kıdem tazminatı alma hakkı doğuyor.